Σκοπός του θεσμού των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων (Ε.Π.Ι.) είναι η προαγωγή της επιστημολογικά εξειδικευμένης βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε προκαθορισμένα γνωστικά αντικείμενα ενός επιστημονικού κλάδου, στο πλαίσιο λειτουργίας του πανεπιστημίου.
Η θεσμοθέτηση των ΕΠΙ από το Υπουργείο Παιδείας με την ευέλικτη επιχειρησιακή μορφή του ΝΠΙΔ αποσκοπεί στην ενίσχυση του επιστημονικού έργου και του κοινωνικού ρόλου του πανεπιστημίου. Τα ΕΠΙ δίνοντας έμφαση στη διεξαγωγή της βασικής και εφηρμοσμένης έρευνας ενισχύουν την αυτοδύναμη ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης ως αναγκαίου παράγοντα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας.