Προβολή Κοινωνικής Δράσης
Σεισμός Amatrice 2016 - Αποστολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρώτα επιστημονικά δεδομένα
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΣΕΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ (Mw 6.2, 24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2016)
ΠΡΩΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Σεισμός με μέγεθος M 6.2 και εστιακό βάθος 4 km έπληξε τα ξημερώματα (3:36 τοπική ώρα) της 24ης Αυγούστου 2016 την Κεντρική Ιταλία. Προκλήθηκε από διάρρηξη κανονικού ρήγματος στην περιοχή των ορέων Vettore και Laga με ΒΔ-ΝΑ διεύθυνση και κλίση προς ΝΔ, που συμφωνεί με το γεωτεκτονικό καθεστώς και τον τεκτονικό ιστό των Κεντρικών Απεννίνων.
Η οροσειρά των Απεννίνων αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της Ιταλίας εκτεινόμενη από τη λεκάνη Po στη Βόρεια Ιταλία μέχρι τον κόλπο Taranto στη Νότια Ιταλία. Η ευρύτερή της περιοχή χαρακτηρίζεται από ένα πολύπλοκο γεωλογικό και τεκτονικό καθεστώς, που περιλαμβάνει υποβύθιση πλακών στα ανατολικά, ηπειρωτική σύγκρουση στα βόρεια και διάνοιξη στα δυτικά της Ιταλίας.
Ο σεισμός εκδηλώθηκε σε μια ορεινή περιοχή υψηλού σεισμικού κινδύνου, που παράλληλα αποτελούσε κι ένα σεισμικό κενό στη σεισμοτεκτονικά ενεργή ρηξιγενή ζώνη των Απεννίνων ανάμεσα στην Umbria που επλήγη από σεισμό μεγέθους Mw 6.1 το 1997 και της L’ Aquila που επλήγη από το σεισμό μεγέθους Mw 6.3 το 2009. Προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στις επαρχίες Marche, Lazio και Umbria και ειδικότερα στην πόλη Amatrice και στους οικισμούς Saletta, Cossito, Fonte del Campo, Accumoli, Illica, Pescara del Tronto, Arcuata del Tronto και Borgo, περιορισμένες καταστροφές στους οικισμούς Spelonga, Piedilama, Pretare και Castellucio, ενώ η πόλη της Norcia παρέμεινε σχετικά ανέπαφη από τη σεισμική δόνηση.
ύμφωνα με επίσημα στοιχεία των Ιταλικών αρχών, οι καταρρεύσεις κτιρίων που σημειώθηκαν στην περιοχή είχαν ως αποτέλεσμα 292 νεκρούς (230 στην Amatrice, 50 στην Arquata del Tronto, 11 στο Accumoli) και 388 τραυματίες, ενώ συνολικά περισσότεροι από 230 άνθρωποι έχουν εντοπιστεί και ανασυρθεί ζωντανοί μέσα από τα ερείπια με τους αστέγους να ξεπερνούν τους 3000. Ο υψηλός αριθμός νεκρών, τραυματιών και αστέγων παρά το μέτριο μέγεθος του σεισμού και τη σχετικά περιορισμένη σε έκταση πληγείσα περιοχή οφείλεται στο χρόνο εκδήλωσης του σεισμού κατά τις νυκτερινές ώρες όταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού βρισκόταν εντός κτισμάτων, στη μικρή απόσταση των οικιστικών μονάδων από το επίκεντρο του σεισμού με αποτέλεσμα την σχεδόν ακαριαία κατάρρευση κατοικιών καθώς και η απουσία προσεισμών ή άλλων πρόδρομων σεισμικών φαινόμενων που δεν έδωσαν την δυνατότητα στους κατοίκους να εγκαταλείψουν τις οικίες τους και να διασωθούν. Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι το οδικό δίκτυο με τους στενούς δρόμους εντός των οικιστικών μονάδων σε σχέση με τις πολυώροφες και υψηλές κατασκευές αποτέλεσε έναν ακόμα επιβαρυντικό παράγοντα όχι μόνο για προσπάθειες διαφυγής των διασωθέντων αμέσως μετά τη εκδήλωση του κύριου σεισμού και την κατάρρευση των κατασκευών, αλλά και τις προσπάθειες των συνεργείων και των ομάδων για έρευνα και διάσωση τις ημέρες που ακολούθησαν.
Οι σοβαρότατες καταστροφές στην περιοχή ήταν το συνδυαστικό αποτέλεσμα πολλών παραγόντων όπως το μέγεθος του σεισμού, το μικρό εστιακό του βάθος, οι τοπικές γεωλογικές και γεωμορφολογικές συνθήκες, οι εδαφικές συνθήκες θεμελίωσης των οικισμών που συνέβαλαν αρνητικά στη διαμόρφωση και ενίσχυση του σεισμικού κραδασμού, η εκδήλωση συνοδών γεωδυναμικών φαινομένων στις περιοχές ανάπτυξης των οικιστικών μονάδων, η μικρή υποκεντρική απόσταση μεταξύ της εστίας του σεισμού και των πληγεισών οικιστικών μονάδων, ο τύπος και η παλαιότητα των κτιρίων χωρίς αντισεισμικότητα και επιπλέον με υψηλό βαθμό σεισμικής τρωτότητας, η απουσία ενίσχυσης ή οι ανεπαρκείς επισκευές των ήδη καταπονημένων κτιρίων μετά τους πρόσφατους σεισμούς το 1997 στην Umbria και το 2009 στη L’ Aquila βόρεια και νότια της σημερινής σεισμόπληκτης περιοχής αντίστοιχα.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον είχε η σπουδή επί των καταστροφικών αποτελεσμάτων στις κατασκευές του κύριου σεισμού και των ισχυρότερων μετασεισμών, που η αποστολή είχε την τύχη να βιώσει στην πληγείσα περιοχή. Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των βλαβών αυτών καθ’ όλη τη διάρκεια της μετασεισμικής ακολουθίας οδηγούν σε εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την ανάλυση της δομικής συμπεριφοράς των κατασκευών σε πραγματικό χρόνο κατά την εκδήλωση των σεισμικών γεγονότων ακόμα και στο χώρο της καταστροφής. Από την συνολική αυτή εικόνα απορρέουν και σημαντικές πληροφορίες για το μηχανισμό γένεσης του σεισμού, τις θέσεις επικέντρου και σεισμικού ρήγματος, τα χαρακτηριστικά του σεισμικού κραδασμού και τη διάδοση της σεισμικής κίνησης.
Πατήστε τη φωτογραφία για να δείτε το αρχείο με τα τελευταία δεδομένα
Ο σεισμός προκάλεσε επίσης εκτεταμένες πρωτογενείς και δευτερογενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως επιφανειακές διαρρήξεις, εδαφικές ρωγμές και αστοχίες γεωλογικών σχηματισμών κατά μήκος πρανών και μορφολογικών ασυνεχειών κυρίως κατολισθήσεις και καταπτώσεις. Οι θέσεις εκδήλωσης και τα χαρακτηριστικά των γεωδυναμικών αυτών φαινομένων φανερώνουν την άμεση σχέση τους με τον κύριο σεισμό της 24ης Αυγούστου και τους ισχυρότερους μετασεισμούς.
Η μετασεισμική ακολουθία περιλαμβάνει μέχρι σήμερα περισσότερους από 1000 μετασεισμούς, οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος από τους οποίους επιδείνωσαν σε μεγάλο βαθμό τις ήδη υπάρχουσες βλάβες, δυσχέραιναν τις προσπάθειες ανάσυρσης των εγκλωβισμένων και περιόρισαν τις ελπίδες ανεύρεσης επιζώντων στα συντρίμμια.
Όσον αφορά στη διαχείριση της καταστροφής, αξιοσημείωτη είναι η διαχείριση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού από τις αρχές της Πολιτικής Προστασίας της Ιταλίας, η άρτια υλικοτεχνική υποδομή, ο εξοπλισμός και η οργάνωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών και η άμεση και επί 24ώρου βάσεως ανταπόκρισή τους για παροχή βοήθειας και αρωγής στους πληγέντες.
| Δρ. Παναγιώτης Καρύδης Καθηγητής Αντισεισμικών Κατασκευών Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ | Δρ. Ευθύμης Λέκκας Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών | Σπυρίδων Μαυρούλης MSc Γεωλόγος Υποψήφιος Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Α |